Erkeklerle Kadınların Medreselerde/Okullarda İhtilatı Hakkında Fetvalar
Tercüme: Ebu Muaz
Örtülü Dahi Olsalar, Arada Perde Olmaksızın Erkeğin Kadınlara Ders Vermesi Caiz Değildir
İlmî Araştırmalar ve
Fetva Komisyonuna 11.3.1416 tarihinde 1202 no’lu fetvada şöyle soruldu:
«هل
يجوز أن يعلم الأستاذ الطالبات، وليس بينه وبينهن حجاب، بل يرونه، ويراهن، وإن كان
لا يرى وجوه أكثرهن في الغالب؛ لأنهن مختمرات؟. وهل يجوز أن تحضر عنده إلى المكتب ويخاطبها بلا حجاب، ولكنه لا يرى الوجه
غالبًا؟ وتجلس في مكتبه على الكرسي وتتبادل معه الحديث في شؤون الدراسة وغيرها،
وليس معها محرم أو معها زميلة لها، ويشرح لهن الدرس أو يجيب على أسئلتهن المتعلقة
بالمحاضرات أو غيرها؟ مع العلم أن ذلك يمكن أن يتم بواسطة الهاتف، وأن بعض الأساتذة لا زالوا في عمر الشباب أو دخلوا في
أول الكهولة، والطالبات شابات صغيرات في الغالب».
“Üstadın, kız
öğrencilere aralarında perde olmaksızın, birbirlerini gördükleri halde ilim
öğretmesi caiz midir? Zira kızların yüzleri örtülü olduğu için genellikle
onların çoğunun yüzlerini görmemektedir. Böyle bir okula gitmek ve yüzünü
görmeyecekse, arada perde olmaksızın onunla konuşmak caiz midir? Kadın, okulda
sandalyede oturmakta olan öğretmenle derslerle ilgili meseleleri ve başka
şeyleri, yanlarında mahrem bir kimse bulunmadan konuşabilir mi? Yahut
öğretmenin onların dersle ilgili sorularına ve başka sorularına cevap verebilir
mi? Bunun telefon vasıtasıyla yapılmasına imkan olduğu da bilinmektedir. Bazı
öğretmenler gençtir veya orta yaşların başlarındadır. Kız öğrenciler ise
genellikle genç ve küçüktürler.”
وبعد دراسة اللجنة للاستفتاء أجابت بما يلي:
أولًا: الاختلاط بين الرجال والنساء في المدارس أو غيرها
من المنكرات العظيمة، والمفاسد الكبيرة في الدين والدنيا، فلا يجوز للمرأة أن تدرس
أو تعمل في مكان مختلط بالرجال والنساء، ولا يجوز لوليها أن يأذن لها بذلك.
ثانيًا: لا يجوز للرجل أن يعلم المرأة وهي
ليست متحجبة، ولا يجوز أن يعلمها خاليًا بها، ولو كانت بحجاب شرعي، والمرأة عند
الرجل الأجنبي منها كلها عورة، أما ستر الرأس وإظهار الوجه فليس بحجاب كامل.
ثالثًا: لا حرج في تعليم الرجل المرأة من وراء حجاب في
مدارس خاصة بالنساء، لا اختلاط فيها بين الطلاب والطالبات، ولا المعلم والمتعلمات.
وإن احتجن للتفاهم معه؛ فيكون عبر شبكات
الاتصال المغلقة، وهي معروفة ومتيسرة، أو عبر الهاتف، لكن يجب أن يحذر الطالبات من
الخضوع بالقول بتحسين الكلام وتليينه
Cevap: Fetva komisyonu
araştırma neticesinde şu cevapları vermiştir:
Birincisi: Erkeklerle kadınlar arasında okullarda veya
başka yerlerde ihtilat (bir arada olmaları) azim münkerlerden ve din ve dünya
hakkında büyük kötülüklerdendir. Kadının erkeklerle kadınların karışık olduğu okul
ve çalışma ortamlarda bulunması caiz değildir. Bu kadının velilerine de ona bu
konuda izin vermeleri caiz değildir.
İkincisi: Erkeğin,
örtülü olmayan bir kadına ilim öğretmesi caiz değildir. Şer’î tesettürle örtülü
olsa dahi onunla halvet etmesi (yalnız kalması) caiz değildir. Kadın, yabancı
erkeklerin yanında tamamen avrettir. Ama başı örtüp, yüzü açık bırakmak tam bir
örtünme değildir.
Üçüncüsü: Erkeklerin,
kadınlara özel bir medresede, erkek öğrencilerle kız öğrencilerin, erkek
öğretmenlerle, kız öğrencilerin arasında ihtilat yoksa perde arkasından ders
vermesinde problem yoktur. Eğer kız öğrenciler bir şeyi sormak ihtiyacı
duyarlarsa, kapalı/perdeli pencereden sormalıdırlar Bu bilinen ve kolay
birşeydir. Yahut telefon yoluyla sorarlar. Lakin kız öğrencilerin yumuşak
konuşmaktan ve sözü güzelleştirip kibar konuşmaktan sakınmaları gerekir.”
(Fetava’l-Lecneti’d-Daime 12/155-157)
Perde Arkasından Olmadıkça Erkeğin Kadınlara Ders Vermesi Caiz Değildir
Soru:
عندنا هنا من الشركس المسلمين وغيرهم،
وعندهم من البدع الشيء الكثير، والحمد لله أن يسر لنا الله تخصيص يوم لتدريسهن
أمور الدين؛ فهل يجوز تدريس الفتيات، ولا سيما البالغات منهن، وما الشروط؟
“Burada Çerkezlerden
ve başka ırklardan Müslümanlar var. Onlarda birçok bid’atler mevcuttur. Allah’a
hamd olsun onların kadınlarına din meseleleri hakkında ders vermek için gün
tahsis etmek nasip oldu. Genç kızlara özellikle büluğa ermiş olanlarına ders
vermek caiz midir? Şartları nelerdir?”
Cevap:
لا يجوز للرجل أن يعلم المرأة وهي ليست متحجبة، ولا يجوز
أن يعلمها خاليًا بها، ولو كانت بحجاب شرعي، والمرأة عند الرجل الأجنبي منها كلها
عورة، أما ستر الرأس وإظهار الوجه فليس بحجاب كامل. لكن لا حرج في تعليم المرأة من وراء حجاب،
في مدارس خاصة بالنساء، لا اختلاط فيها بين الطلاب والطالبات، ولا المعلم
والمتعلمات
Erkeklerin örtülü
olmayan kadınlara ilim öğretmesi, şer’i tesettür ile örtülü olsalar dahi ilim
öğretmek için onlarla halvet etmesi caiz değildir. Kadın, yabancı erkek yanında
tamamen avrettir. Başı örtüp yüzü açıkta bırakmak ise tam örtünme değildir.
Lakin kadının perde
arkasından, kadınlara özel medresede, erkek öğrencilerle kız öğrencilerin bir
arada olmadıkları ve erkek öğretmenin kız öğrencilerle ihtilat etmediği ortamda
ilim öğrenmesinde sakınca yoktur. (Fetava’l-Lecneti’d-Daime 12/157-159)
Kız-Erkek Karışık Okullarda Okumak ve Çalışmak Caiz Değildir
Soru:
ما حكم الإسلام في عمل المدرس في مدرسة بنات
ثانوية؟
“Lise çağındaki kız öğrencilere
ders verilen bir okulda bir öğretmenin çalışması hakkında İslam’ın hükmü nedir?”
لا يجوز؛ لما فيه من التعرض للفتنة
Cevap: Bu caiz
değildir, zira bu kendini fitneye atmaktır. (Fetava’l-Lecneti’d-Daime 12/151)
Kız-Erkek Karışık Okullarda Öğretmenlik Yapmak Caiz Değildir
Soru:
أنا شاب ولقد أطلقْتُ لحيتي منذ ما يقرب من
سنة وأحاول فعل الطاعات والبعد عن المنهيات قدر ما أستطيع , ولقد واجهت مشكلة
صعوبة البحث عن عمل حتى وجدت عملا بالتدريس في مدرسة ثانوية للبنات وأريد أن أعلم
هل يجوز لي الاستمرار في هذا العمل وما حكم المال الذي تكسَّبْتُه منه حتى الآن؟
“Ben yaklaşık bir
seneden beri sakal bırakmış bir gencim. Gücüm yettiğince taat işlemeye ve
yasaklardan uzak durmaya çalışıyorum. İş aramak hususunda zorlu bir problemle
karşılaştım. Kızlara ders verilen bir lisede öğretmenlik işi buldum. Bu işte
çalışmaya devam etmem caiz midir ve bu işten şu ana kadar kazandığım malın
hükmünü öğrenmek istiyorum.”
Cevap:
أولا: عمل الرجل في التدريس للبنات في المرحلة الثانوية،
بحيث يلقاهن من غير حائل، وقد تبرج أكثرهن وكشفْنَ عن محاسنهن ـ كما هو الحال في
بلد السائل ـ لا يستريب عاقل في الجزم بتحريمه، لما له من الآثار السيئة والمفاسد
الواضحة على الرجل والمرأة.
جاء في (فتاوى اللجنة الدائمة 12/ 149): «لا يجوز للرجل
تدريس البنات مباشرة؛ لما في ذلك من الخطر العظيم والعواقب الوخيمة».
ثانيًا: ما اكتسبته من مال في مقابل هذا العمل، لا حرج
عليك في الانتفاع به، لأن هذا الراتب الذي أخذته هو في مقابل إلقاء الدروس (وهو
عمل مباح في الأصل)، والتحريم عارض؛ لأجل الاختلاط، كما سبق.
لكن يجب عليك المبادرة بترك هذا العمل،
والبحث عن عمل آخر تسلم فيه من الوقوع في الحرام والفتنة
“Birincisi: Kişinin
lise çağındaki kızlara ders verme işinde çalışması, arada bir perde olmadan
ders verdiği için, soru sahibinin ülkesinde bilindiği üzere kızların çoğu
teberrüc yaptığından ve güzelliklerini açtıklarından, bunun haram oluşunda akıl
sahibi bir kimse şüphe etmez. Zira bunun hem erkek için hem de kadın için kötü
sonuçları ve açık kötülükleri vardır. El-Lecnetu’d-Daime’nin (12/149)
fetvasında şöyle gelmiştir: “Erkeğin arada perde olmaksızın kızlara ders
vermesi caiz değildir. Zira bunda büyük tehlikeler ve vahim sonuçlar vardır.”
İkincisi: Bu iş
karşılığında kazanılan malı kullanıp faydalanmanda sakınca yoktur. Zira aldığın
bu ücret, aslen mubah olan ders verme karşılığında alınmış bir ücrettir. Bu
işteki haramlık ise (aslî değil) arızî/sebepten dolayıdır. Bu sebep; daha önce
geçtiği gibi ihtilattır (kadın-erkek karışması).
Lakin sana farz olan,
bir an önce bu işi terk edip, haram ve fitneye düşmekten selamette kalacağın
başka bir iş aramaktır.” (Şeyh Muhammed Salih el-Muneccid kontrolünde İslam-qa
fetvaları no: 79549)
Kız-Erkek Karışık Okullardan Başkasını Bulamayan ve Okumaya Muhtaç Olan Ne Yapar?
Şeyh İbn Useymin’e
kız-erkek karışık olmayan bir okul bulamayan genç hakkında soruldu. Şöyle cevap
verdi:
«يجب عليك أن
تتطلب مَدْرَسةً ليس هذا وضعها، فإن لم تجد مَدْرَسةً إلا بهذا الوضع وأنت محتاجٌ
إلى الدراسة، فإنك تقرأ، تدْرس، وتحرص بقدر ما تستطيع على البعد عن الفاحشة
والفتنة بحيث تغض بصرك وتحفظ لسانك ولا تتكلم مع النساء ولا تمر إليهن
“Senin bu durumda
olmayan bir okul araştırman gerekir. Eğer bu durumda olandan başka okul
bulamazsan ve okumaya muhtaç isen oku, ders gör. Gücün yettiği kadarıyla
çirkinliklerden, fitneden uzak dur, gözünü yum, dilini muhafaza et, kadınlarla
konuşma ve onların yanına gitme.” (Fetava Nurun Ale’d-Derb 1/103, 13/127)
